محل های فروش کتاب مثل و اصطلاح کردی، غلامرضا بدری

1- کتابفروشی پرهام ، 22 بهمن ، خیابان ویلا

2- کتاب شهر، 22 بهمن، چنوب چهارراه گلستان، روبروی شیرینی الف، بعد از کوچه حاج دایی

3- دکه رومه فروشی ضلع جنوب شرقی چهارراه گلستان

4- کتابفروشی کتیبه شرق، روبروی پارکینگ شهرداری

5- کتابفروشی علمی، چهارراه اجاق به طرف چهارراه جوانشیر، ضلع جنوبی خیابان

6 - کتابفروشی علامه،چهارراه اجاق به طرف چهارراه جوانشیر، ضلع شمالی خیابان

7- کتابفروشی های داخل پاساژ سروش

8- کتابفروشی سعید شرافتی زنگنه ، دبیراعظم روبروی پاساژ سروش

9- کتابفروشی هاشمی خیابان سعدی

قسمت سوم

در بافت قدیمی کرمانشاه، زمانی که خیابان های امروزی وجود نداشتند. مرکز اصلی تردد و خرید و فروش و انجام امور اجتماعی در بازار بود. گذرها بازارهای کوچکی بودند که گاهی به بازار اصلی راه داشتند و گاهی متصل نبودند. براساس نقشه اگر مسیرها را دنبال کنیم متوجه می شویم که یک بازار سرتاسری در کرمانشاه وجود داشته که از دروازه چال حسن خان شروع می شده و تا دروازه چیاسرخ ادامه داشته است. در واقع این بازار عرض شهر را از شرق به غرب طی می کرده. از کنار قبرستان شرقی شهر تا قبرستان غربی شهر که هر دو در کنار و خارچ از دروازه شهر قرار داشته اند. بازار چال حسن خان که هم اکنون نیز وجود دارد، در جنوب چهارراه رشید یاسمی، که مردم به طور مختصر رشیدی می گویند، شروع می شود. وارد بازار که بشویم پس ازچند متر به مسجد هاشمی می رسیم. که در طرف جنوب آن قرار دارد.در دو طرف بارار کاروانسراهای بزرگی وجود داشته که در حال تخریب شدن هستند. بازار چال حسن خان تا میدان وزیری ادامه دارد. پیش از احداث میدان این بازار به بازار آهنگرها متصل بوده که آن هم به طرف تاریکه بازار و بازار یهودی ها می رود. و خیابان سپه آن را قطع می کند. و بازار کلوچه پزها و زرگرها شروع می شود و به طرف بالا می رود. در آنجا نیز بازار به بازار درتویله متصل بوده که تا تپه و دروازه چیاسرخ ادامه داشته.

از این بازار شاخه های فرعی هم جدا می شده. مثلا بازار مسگرها که به طرف میدان جوانشیر می رود و در حال حاضر در آنجا اثری از مسگرخانه نیست و دو سه تا مغازه به جای مس ظروف ساخته شده از فات دیگر می فروشند. یا مثلا بازار حوری آباد و علاف خانه و

قسمت بیست و چهارم

فعل << می مانم ، می مانی ، . >> در کردی بدون << می >> مضارع صرف می شود :

مینم / مینی / مینی / مینیم/ مینین/ مینن

بعضی کلمه ها در کردی دو گونه خوانده می شوند :

وِت ( وَت ) ، .

در چنین کلمه هایی آن حرف صداگذاری نشده است.

کلمه ها یا حرف هایی که صداگذاری نمی شوند ، مثل فارسی خوانده می شوند.

در کردی بین اسم یا ضمیر ملکی و فعل و شناسه ی آن ، در کلمه هایی که به صدای << ـَ >> ختم می شوند ، نشانه ی << ا >> گذاشته نمی شود :

جسه ام ( جسه م ) ، لانه ام ( لانه م ) ، می کنم ( که م )

صدای << ـَ >> در موارد زیر به صورت << aelig; ه >> نوشته می شود :

الف ) به جای فعل << است >> در ماضی نقلی : خواردیه ( خورده است ) ، خواردیده ( خورده ای ) ،

ب ) به عنوان حرف اصلی کلمه در واژه هایی که صدای آخر آنها << ـَ >> است

ج ) در ترکیب با صفت اشاره : اَو کسه ، .

د ) در ترکیبات دو حرفی نرمه نرم ، .

ه ) به جای فعل << است >> در فعل های اسنادی : هوا سرده ( هوا سرد است )

ضمیر << ت >> همه جا به همین صورت نوشته شود درست است ، گرچه زمان زیادی نیاز هست که این نکته در رسم الخط کردی تثبیت شود.

*

در پایان خاطر نشان می سازد در نحوه ی نوشتن و ثبت گفتارکردی کرمانشاهان نکته های زیادی وجود دارد که نیاز به بررسی بیشتر و دقیق تر دارد و در حوصله ی این نوشتار نیست. گردآوری و تدوین قواعد حاکم بر گویش مردم کرمانشاهان نیاز به کار گروهی علمی و تحقیق و تلاش زبان شناسان و متخصصین این کار دارد. آنچه آورده شد ، حاصل تجربیات حقیر در کار ثبت ترانه ها و ضرب المثل های کردی است که امید است مقبول نظر علاقه مندان بیافتد و فقط جنبه پیشنهاد دارد.

با آرزوی توفیق برای همه فرهنگ دوستان. / بیست و پنج اردیبهشت سال نود و شش. غلامرضا بدری

قسمت سوم

بعضی از مشکلات رسم الخط فارسی

الف ) ننوشتن صداهای کوتاه

ب ) نوشتن حروف عربی ( ث ، ح ، ذ ، ص ، ض ، ط ، ظ ، ع ، غ ) که صدای معادل آنها در فارسی کنونی نیست.

البته نوشتن واژه ها به این شکل این حسن را دارد که واژه های اوستایی و عربی موجود در زبان فارسی با شکل درست خود نوشته می شوند و خواننده ی اهل تحقیق با دیدن آنها می تواند ریشه و واژه های هم خانواده ی آنها را شناسایی و بررسی کند و همچنین می تواند متن عربی را تا حدودی بهتر بخواند. در زبان اوستایی مخارج صداهای <<ث>> و <<غ>> وجود داشته است. واژه های عربی با مخارج بالا ( ث ، ح ، . ) در زبان فارسی فراوان هستند و حتی شکل های جدیدی پیدا کرده اند که در عربی نیست یا معنی آن تفاوت می کند.

در رسم الخط سورانی از حروف << ح ، ع ، غ >> استفاده شده، اما بقیه حذف شده اند.

در مورد حروف بالا چند نکته از جلد اول کتاب << سبک شناسی >> استاد ملک الشعرای بهار ذکر می گردد.:

<< مخرج : حا ، صاد ، ضاد ، طا ، ظا ، عین و به قولی قاف در حروف فارسی از قدیم الایام نبوده است. >> ( صفحه ی 9 )

<< حرف غین ، در لغات فارسی بوده است. یعنی در عهد ساسانیان این حرف اوستایی را به صورتی که نمودیم مشاهده می نمائیم. چون تاغ و باغ و بغ و مغ ، ولی امروز این حرف را تنها در خط می نویسیم. >> ( صفحه ی 191 )

صدای << غ >> گرچه در فارسی از بین رفته ، اما در کردی باقی مانده است. در کردی کرمانشاهی واژه های دارای این صدا را به دو صورت تلفظ می کنند. گاهی آن را تبدیل به << خ >> می کنند ، مثل << باغ >> ( باخ ) ، << داغ >> ( داخ ) ، << غم >> ( خم ) ، . و گاهی به همان صورت عربی و اوستایی خوانده می شود. مثل <<بغداد>> ، << غریق >> ، <<غریب>> ( غریو )

کتاب مثل و اصطلاح کردی در پاییز سال 1396، توسط انتشارات دینور، در شهر کرمانشاه منتشر شده که مشتمل بر 2796 مثل و اصطلاح ( ضرب المثل کردی کرمانشاهی، اصطلاح کردی کرمانشاهی و زبانزد کردی کرمانشاهی ) به گویش کردی کرمانشاهی و دیگر گویش های استان کرمانشاهان است.کتاب در دو مجلد جداگانه به نام کتاب ویژه و کتاب عمومی چاپ شده. کتاب ویژه مخصوص اهل تحقیق و دانشگاهیان است و علاوه بر متن ضرب المثل ها و اصطلاح های کردی کرمانشاهی، دارای شش مقاله تخصصی در مورد فرهنگ مردم و فرهنگ مردم کرمانشاهان و نکته هایی در مورد نحوه نوشتن کردی کرمانشاهی با الفبا و رسم الخط فارسی است. و در پایان هم دو واژه نامه به فارسی و کردی و فهرست موضوعی فارسی و فهرست اعلام است. متن کتاب ویژه مثل و اصطلاح کردی به سه رسم الخط فارسی ، سورانی و آوانگاری لاتین نوشته شده و ضرب المثل ها و اصطلاح های کردی کرمانشاهی به فارسی ترچمه شده و علت بیان آنها توسط مردم گفته شده و توضیحات دیگر در صورت وم اضافه شده و احیانا اشعاری هم به عنوان شاهد مثال آورده شده.

متن عمومی مخصوص عموم مردم و علاقمندان به ضرب المثل کردی کرمانشاهی و اصطلاح کردی کرمانشاهی است که با رسم الخط فارسی و به شکل ساده و راحت نوشته شده و هر کس که خواندن فارسی بلد باشد می تواند آنها را بخواند و ترجمه فارسی هم دارد همراه با توضیح دلیل بیان ضرب المثل و اصطلاح.

قیمت کتاب تخصصی سی هزار تومان و کتاب عمومی هجده هزار تومان است و در کتابفروشی پرهام در خیابان ویلا و کتاب شهر در چهار راه گلستان روبروی شیرینی الف و دیگر کتابفروشی های شهر کرمانشاه به فروش می رسد.

کتاب از دستاوردهای سازمان دانش بومی و فرهنگ شفاهی ایران باختری است و گردآورنده آن غلامرضا بدری ست.